وقف به عنوان یک آموزه پرارزش و پرکاربرد در فرهنگ اسلامی، هم نیاز فطری انسان در حبّ بقاء را تأمین می کند و هم پشتوانه ی نیازِ بخش های مختلف جامعه اسلامی از جمله بخش فرهنگی است. در بخش فرهنگ، این آموزه به طور مشخص هم پشتوانه عمرانی فرهنگ است، هم پشتوانه محتوایی فرهنگ دانسته شده و هم پشتوانه مناسبتی فرهنگ دینی بوده و اقدامات فرهنگی را در این سه بخش پشتیبانی می نماید.
وقف و نیاز اجتماعی
خط مشترک تمام هنجارهای موجود در فرهنگ اسلامی، «نیاز» است. این مکتب بر اساس نیازهای فردی، خانوادگی و اجتماعی انسان در سه بخش نیازهای جسمی، روحی و روانی، آموزه های متعدد و متنوعی را به جامعه بشری و جامعه اسلامی عرضه نموده است تا پیروان این دین بتوانند با کاربست آن آموزه ها، نیازهای خود را در ابعاد بیان شده تأمین کنند. اما ویژگی این دین آن است که به گونه ای هنجارهای ارزشی خود را ارائه نموده که نیازهای یک نسل و یک منطقه خاص را در نظر ندارد. بلکه نیازهای نوع بشر را فارغ از قومیت و ملیت و نژاد در نظر می گیرد.
