این درست نیست که مردم بدون هیچ تلاشی درزمینهٔ حل مشکلات اقتصادی فقط دولت را مقصر بدانند. البته که دولت وظایف مهمی در قبال جهش تولید ازجمله اصلاحات مالیاتی، اصلاحات بانکی و...دارد. وقف یکی از نمونه‌های همکاری مردم در احیاء اقتصاد و در کنار خمس، زکات، صدقه، هبه، جزیه، قرض‌الحسنه و... به‌عنوان یکی از ارکان اقتصادی اسلام، مطرح است.

همراه با بهار طبیعت، هرساله مقام معظم رهبری (دامت برکاته) افق تازه‌ای را برای ارتقاء کشور در قالب شعار سال برای مردم ترسیم می‌کنند. سال 99 با توجه به فاجعه‌ای که در نظام سلامت جهانی با بروز ویروس واگیردار کرونا رخ داده است و نه‌تنها نظام سلامت بلکه نظام اجتماعی و اقتصادی جهانی را نیز درگیر کرده، همگان در انتظار انتخاب شعار سال در حوزه سلامت بودند؛ اما ایشان شعار سال را برای چندمین سال متوالی شعاری اقتصادی با محوریت تولید، به نام جهش تولید انتخاب کردند. ایشان در سخنرانی خود در زمان تحویل سال 99 فرمودند: «امسال سالِ جهشِ تولید است. این شد شعار امسال؛ کسانی که متصدی هستند جوری عمل کنند که تولید ان‌شاء‌الله جهش پیدا کند و یک تغییر محسوسی در زندگی مردم ان‌شاء‌الله به وجود بیاورد.»[1]

استکبار جهانی علیه انقلاب اسلامی ایران شدیدترین تحریم‌ها را به کار بسته و اقتصاد ما را با اختلال روبه‌رو کرده است. کشوری دارای اقتصاد مقاوم و آسیب‌ناپذیر می‌تواند از این جنگ اقتصادی سربلند بیرون بیاید. یکی مولفه های مؤثر در اقتصاد مقاومتی بحث تولید داخلی و استفاده حداکثری از نیروی انسانی است. نهاد وقف به‌رغم قرن‌ها سابقه درخشان در تمدن اسلامی، امروزه از دید کارآمدی با چالش‌هایی روبروست، وجود ده‌ها هزار زمین موقوفه و آستان‌های قدسی امامزادگان ظرفیت خوبی برای شکوفایی اقتصاد هستند، اما در حال حاضر سهم ناچیزی در تولید داخلی دارند. این در حالی است که گذشتگان ما این ظرفیت را به‌خوبی شناسایی و به کار بسته‌اند و بسیاری از مشکلات جامعه را با استفاده از سنت غنی وقف رفع می‌کردند.

نکته کلیدی در تحقق شعار« جهش تولید و رونق اقتصادی » اتحاد همه اقشار جامعه ازجمله دولت، دانشمندان، علما و مردم است. یکی از نمونه‌های تاریخی مؤثر در احیاء اقتصاد شرکت اسلامیه است. در سال 1316 در شهر اصفهان شرکتی به نام شرکت اسلامیه تشکیل شد. آیت‌الله حاج شیخ هادی نجفی اصفهانی می‌گوید: تفکر تأسیس این شرکت هم بین آقایان علمای اصفهان و هم در میان تجار و تولید‌کنندگان اصفهانی به وجود آمد که این شرکت را تأسیس کنند و این کار را کردند و عجیب آن است که در کمتر از یک دهه، این شرکت توسعه عجیبی پیدا می‌کند. اصل وجود این شرکت و تولیدات آن، هم از طرف آقایان علما و هم از طریق تولیدکنندگان و تاجران داخلی مورد حمایت قرار می‌گیرد. حتی علمای نجف هم تأییدیه‌هایی برای این شرکت می‌فرستند. حتی کسانی که از آن‌ها، رد پایی در قضایای سیاسی نمی‌بینید، باز نسبت به این شرکت تأییدیه دارند. علما به مردم گفتند: این شرکت موجب می‌شود که اقتصاد ایران احیا بشود و اگر شما بخواهید اقتصاد مملکتتان احیا بشود، راهی جز این نیست که از محصولات این شرکت استفاده کنید... به‌هرحال اگر برای مردم توضیح داده شود، مردم فهیم هستند و خیلی زود متوجه می‌شوند و عکس‌العمل نشان می‌دهند. البته کالایی هم که این‌ها تولید می‌کرده‌اند، قاعدتاً کالای خوبی بوده است. بیشتر این کالاها منسوجات بوده است. شرکت، بیشتر در کار پارچه و این قضایا بوده است و منسوجاتی که تولید می‌کرده، منسوجات خوبی بوده که حتی در کشورهای خارجی هم قابل‌عرضه بوده و در خارج از کشور هم نماینده داشته است.

بنابراین «شرکت‌اسلامیه» در روزگار خودش، یک پروژه موفق بوده است. این شرکت در ظرف کمتر از ده سال، رشد بسیار وسیعی پیدا می‌کند و البته در قضایای مشروطه و بعدازآن در حکومت رضا‌خان، نهایتاً از کار می‌افتد و از بین می‌رود.»[2]

در این نمونه تاریخی به‌وضوح مشخص شد این درست نیست که مردم بدون هیچ تلاشی درزمینهٔ حل مشکلات اقتصادی فقط دولت را مقصر بدانند. البته که دولت وظایف مهمی در قبال جهش تولید ازجمله اصلاحات مالیاتی، اصلاحات بانکی و...دارد. وقف یکی از نمونه‌های همکاری مردم در احیاء اقتصاد و در کنار خمس، زکات، صدقه، هبه، جزیه، قرض‌الحسنه و... به‌عنوان یکی از ارکان اقتصادی اسلام، مطرح است؛ که با توجه به ویژگی منحصربه‌فرد و استثنایی خود دارای وجه تمایزی نسبت به سایر منابع مالی اسلامی است. وقف با تعریف حبس مال و تسبیل المنفعه» به یک منبع پایدار و ماندگار در طول تاریخ تبدیل شده است.

به نظر می‌رسد با ایجاد مطالبه‌گری رسانه‌ای و دغدغه‌آفرینی اجتماعی نسبت به اهمیت وقف، می‌توان مردم را به سرمایه‌گذاری در ایجاد و احیای کارگاه‌های تولیدی سوق داد؛ و همچنین مسئولان را به اقدامات قاطع و شفاف در حوزه وقف سوق داد و اقتصاد کشور را به‌ویژه از منظر اقتصاد مقاومتی فعال و پویا کرد.

سخن آخر

توجه به شعارها و نام‌گذاری‌های سال‌های اخیر به‌روشنی بیانگر اهمیت موضوع اقتصاد، در پویایی و حرکت روبه‌جلوی انقلاب اسلامی ایران است. رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با احاطه بر شناخت‌ها، نیازها و ضرورت‌های امروز جامعه اسلامی و همچنین آگاهی دقیق از نقشه‌ها و توطئه‌های استکبار جهانی در مقابله با انقلاب اسلامی، سال های اخر را  با عنواین مختلف در زمینه «جهش تولید» معرفی کرده‌اند. جهش تولید به معنای یک حرکت فزاینده روبه‌جلو است و این مهم محقق نمی‌شود مگر با همکاری مستمر و مثمر دولت و مردم، این دو بازوی نیرومند با کمک هم جان تازه‌ای به اقتصاد می‌دهند. دولت با اصلاحات گمرکی، اصلاحات بانکی، اصلاحات مالیاتی و... و مردم نیز با قرار دادن بخشی از سرمایه خود برای ایجاد یا احیای واحدهای تولیدی نقش مؤثری را در تقویت اقتصاد انقلاب اسلامی ایران ایفا می‌کنند. حتی کسانی که سرمایه‌ی آن‌چنانی ندارند با وقف مشارکتی می‌توانند در این امر خیر سهیم باشند. هر محله با استفاده از وقف مشارکتی می‌تواند یک واحد تولیدی، با مقیاس کوچک احداث کند و زمینه را برای اشتغال ایجاد شود.

چه خوب است که سازمان اوقاف و امور خیریه در راستای تحقق فرامین رهبری با صیانت از نیت واقفان، درآمدهای حاصله از بعضی موقوفات را برای رفع مشکلات کارگاه‌های تولیدی و صنعتی قرار بدهد

 مردم فهیم ایران هرزمانی روشنگری‌های رهبری را سرلوحه کار خود قراردادند، شاهد حرکت روبه‌جلو انقلاب اسلامی بوده‌ایم. ان شاالله با عنایت ویژه امام زمان (ارواحنا فداه) و همکاری همه اقشار جامعه شاهد جهش تولید در سال های پیش رو باشیم.

پی‌نوشت ها : 

1-سخنرانی مقام معظم رهبری،1/1/99.

2- سایت موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، گفتگو با آیت‌الله حاج شیخ هادی نجفی اصفهانی.

منبع مطلب : سایت راسخون