برای شکوفایی وقف در جامعه باید فرهنگ وقف را ترویج کرد. برای این منظور، تنها یک نهاد یا ارگان مسؤول نیست بلکه همه ‏ی دستگاه‏ های تبلیغی و اجرایی کشور موظف‏اند تا در جهت اعتلای فرهنگ وقف در جامعه با یکدیگر همکاری کرده و زمینه ‏های شکوفایی آن را فراهم آورند. هر چند عمل به وقف از سوی مردم مهمترین راه گسترش فرهنگ وقف است اما باید توجه داشت که مردم نیازمند راهنمایی و آموزش‏ های دینی عملی در این زمینه هستند. از این‏ رو مسؤولان کشور به ویژه دست اندرکاران امور مذهبی و فرهنگی می‏توانند با یک برنامه ‏ریزی صحیح و سیاست اصولی در جهت‏ دهی افکار عمومی به سمت فرهنگ وقف مؤثر باشند.آثار مثبت وقف در زمینه‏های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در جامعه ایجاب می‏ کند که در گسترش وقف تلاش جدی داشته باشیم. چرا که اگر به این سنت حسنه عمل شود بسیاری از مشکلات فعلی جامعه ‏ی ما قابل حل خواهد بود. سازمان اوقاف و امور خیریه، مبلغان دین، ائمه‏ ی جمعه و جماعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، سازمان صدا و سیما، وزارت کشور و مجلس شورای اسلامی از جمله نهادها و وزارتخانه‏ هایی هستند که در چگونگی ترویج و اشاعه‏ ی فرهنگ وقف در جامعه نقش اساسی دارند:

نقش مهم سازمان اوقاف و امور خیریه‏ در گسترش وقف

1. یکی از دلایل استقبال کم مردم از اوقاف و وقف کردن، عدم آگاهی مردم نسبت به جایگاه وقف در اسلام و جایگاه اوقاف در جامعه است. مردم هنوز به حرمت خاص وقف آگاه نیستند. از سوی دیگر، مردم با مسایل و موارد مصرف اوقاف آشنا نیستند. بنابراین، سازمان اوقاف باید با انتشار کتاب یا مجله و یا از طریق مبلغان دینی جایگاه و اهمیت وقف را در جامعه مشخص کند تا زمینه‏ی گرایش مرم به وقف فراهم آید؛

2. ایجاد واحدی به نام امور بین‏ الملل در سازمان اوقاف به منظور ارتباط با کشورهای اسلامی جهت بهره ‏گیری از تجربیات آنها در زمینه‏ ی وقف و بیان آن برای مردم ضروری است زیرا بسیاری از مردم کشورمان از نهاد اوقاف در کشورهای اسلامی و تأثیر آن در آن جوامع آگاهی ندارند. بدیهی است که اطلاع رسانی در این زمینه می‏تواند در گرایش مردم به سمت اوقاف مؤثر واقع شود؛

3. نامگذاری یک دهه از ماه سال به نام دهه‏ ی اوقاف؛ در این دهه با برپایی نمایشگاه در زمینه ‏ی اوقاف، برگزاری مسابقات ویژه‏ی وقف، انجام سخنرانی‏ ها در مساجد، مدارس و دانشگاه‏های کشور، معرفی واقفان به مردم و... مردم را با اوقاف بیشتر آشنا کنند؛

4. تهیه ‏ی کتاب در زمینه ‏ی معرفی منابع تحقیقی درباره‏ی وقف (کتاب‏شناسی وقف) با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ متأسفانه در کشور ما درباره‏ی وقف کمتر تحقیق و مطالعه شده است و این نیز به دلیل عدم دسترسی محققان به منابع در این زمینه می‏باشد. انجام تحقیق و مطالعه درباره‏ی اوقاف به گسترش فرهنگ وقف در جامعه کمک می‏کند؛

5. برگزاری مسابقه در زمینه‏ ی وقف و در نظر گرفتن جوایز برای برندگان آن به منظور آشنایی مردم با وقف، تاریخچه‏ ی وقف و مصارف وقف از طریق مطبوعات و سازمان صدا و سیما؛

6. تهیه‏ ی آرم مشخص برای سازمان اوقاف و امور خیریه تا اینکه مردم به اهمیت و جایگاه اوقاف در کشور پی ببرند؛

7. تشویق واقفان کوچک برای اینکه کم‏کم حس وقف کردن در مردم به وجود آید؛

8. معرفی واقفان گذشته و حال در قالب یک کتاب یا مجله یا مطبوعات؛ به خاطر اینکه انگیزه‏ی وقف کردن در مردم پدید آید و بدانند که انجام کارهای خیر توسط آنها مورد تقدیر جامعه و مسؤولان است؛

9. نظارت بر حسن اجرای وقف در جامعه؛

10. حذف مستأجر کل از سوی سازمان اوقاف؛ اوقاف مستأجر جزء را بپذیرد تا قشر وسیعی از جامعه از مزایای اوقاف بهره‏ مند شوند و مردم با مشاهده‏ ی فواید مستأجر در می‏ یابند که این درآمدها متوجه اقشار زیادی از جامعه می‏شود نسبت به وقف و اوقاف تمایل مثبت نشان می‏ دهند؛

11. جمع ‏آوری و نگارش اندیشه وقف کنندگان و انگیزه ‏های واقف از وقف به صورت کتاب و یا مقاله و درج آن در مطبوعات کشور؛

12. تشکیل انجمن جنبش وقف‏گرایی در کشور و فعالیت و تبلیغ در زمینه‏ی وقف از سوی این انجمن؛

13. تهیه‏ ی فهرست کامل موقوفات کشور از سوی سازمان اوقاف و معرفی آنها به مردم از طریق صدا و سیما، مطبوعات و یا گنجاندن آن در کتاب بینش اسلامی برای آشنایی دانش ‏آموزان با موقوفات کشور. این کار باعث می‏شود که بذر گرایش به اوقاف در سنین پایین در ذهن دانش‏آموزان به وجود آید و در آینده نسبت به این سنت نبوی بی‏ تفاوت نباشند. متأسفانه بسیاری از تحصیل کرده‏ های جامعه‏ ی ما هنوز با پدیده‏ ی وقف آشنا نبوده و کمترین اطلاعی درباره‏ی آن ندارند؛

14. تشکیل هیأت امنای بنیادهای وقفی در سطح کشور متشکل از شخصیت‏ های محلی برای نظارت بر حسن اجرای قوانین اوقاف و نیز ارشاد مردم در زمینه موقوفات؛

15. برگزاری همآیش در زمینه ‏ی وقف در یکی از استان‏ های کشور و یا در دانشگاه‏ های کشور به طور مداوم هر سال و امتیاز قایل شدن برای واقف از دیگر برنامه‏ های سازمان اوقاف در جهت گسترش فرهنگ وقف می ‏باشد.

نقش صدا و سیما در گسترش وقف

متأسفانه اطلاع ‏رسانی درباره‏ ی فواید و کارکردهای وقف در جامعه از سوی صدا و سیما بسیار ضعیف است. در تلویزیون ما انواع پفک نمکی تبلیغ می ‏شود ولی درباره‏ ی وقف هیچ کاری صورت نگرفته است. در این زمینه سازمان صدا و سیما موظف به اجرای این موارد می‏ باشد:

1. معرفی واقفان از طریق سیما، مصاحبه با آنها، تهیه ‏ی سریال تلویزیونی از زندگی واقفان بزرگ تا به عنوان الگو در جامعه مطرح شوند و تشویقی برای کسانی که به وقف اهمیت می‏دهند باشد؛

2. نقل آرای مذاهب فقهی اسلامی در مسایل مربوط به وقف از طریق برنامه‏ های تلویزیونی؛ مثلا در برنامه‏ ی « درس‏هایی از قرآن» لااقل به موضوع وقف نیز اشاره شود؛

3. تهیه ‏ی فیلم و سرود درباره‏ ی وقف؛

4. آموزش به مردم در زمینه ‏ی وقف و اینکه چه چیزی را برای چه وقف کنند. این آموزش می‏تواند هفته‏ ای یک شب به مدت بیست دقیقه در یکی از شبکه‏ ها پخش شود. در این برنامه با دعوت از مدرسان حوزه‏ی علمیه‏ی قم و مراجع تقلید فواید، مقاصد و نحوه‏ی اجرا و مصارف وقف را برای مردم مشخص کنند؛

5. تهیه‏ ی فیلم از موقوفات کشورهای اسلامی به منظور آشنایی مردم با کارکردهای وقف در آن کشورها؛

6. برگزاری مسابقه.

منبع مطلب : مقاله « آثار فرهنگی،اجتماعی و تربیتی وقف در جامعه اسلامی » اثر: مریم رحیمی و فاطمه رمضانی